Tag archieven: IS

Syriëgangers en quarantaine

SYRIËGANGERS EN QUARANTAINE

Opnieuw is er een aanslag gepleegd door Syriëgangers die na terugkeer niet in qarantaine zijn gezet. Deze keer in Brussel. Ze werden ‘gevolgd’ door de geheime inlichtingendiensten, de militaire geheime dienst en de politie, maar dat kan natuurlijk nooit waterdicht zijn, ook niet in Nederland…

Gevaarlijk virus

Wanneer een onschuldig mens uit het buitenland een gevaarlijk virus of gevaarlijke bacterie meeneemt, wordt hij in quarantaine gezet om andere mensen in onze samenleving te beschermen. Ook bij teruggekeerde Syriëgangers is er een grote kans dat zij een gevaarlijk virus meenemen: het terrorisme-virus. Toch worden teruggekeerde Syriëgangers nooit in quarantaine gezet, alleen maar ‘gevolgd’. Dat is te vergelijken met een zeer infectieuze patiënt gewoon loslaten op de samenleving en er met een zakdoekje en een mondkapje achteraan lopen. Pas als er strafrechtelijke bewijzen gevonden worden, worden zij berecht en (tijdelijk) gevangengezet. Dan kun je dus al te laat zijn…

Quarantaine

Natuurlijk moeten teruggekeerde Syriëgangers die hun leven willen beteren altijd een nieuwe kans krijgen. Een van een ernstig virus herstelde patiënt mag zich ook weer gewoon tussen andere mensen begeven. Dus tijdens de quarantaine moeten de vastgezette mensen niet alleen een menswaardige behandeling krijgen, maar zich ook bij herhaling onderwerpen aan diepte-interviews waarin onderzocht wordt of zij zich weer bekeerd hebben naar de westerse samenleving. Zo ja, dat moeten ze weer in vrijheid kunnen leven.

Zacht en hard

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Onze voor (potentiële) daders zachte rechtsstaat, voldoet noch bij (seksuele) kinderbehandelaars, noch bij terroristen. Daar is een hardere hand voor nodig. Zacht als het kan, hard als het moet. Maar wel menswaardig: er zou een nieuw soort oorlogsrecht uitgevonden moet worden, waarbij ook de Syriëgangers rechtvaardig behandeld zullen blijven. Voor een Europese Guantanamo B is hier geen plaats! Een menswaardige quarantaine bestaat in mijn ogen ook uit goede opvang van de getraumatiseerde Syriëgangers en zonodig een traumatherapie. Tijdens deze quarataine zouden de Syriëgangers tegelijkertijd recht moeten blijven hebben op een eerlijk rechtsproces met een goede advocaat aan hun zijde. We mogen onszelf beter beschermen voor Syriëgangers dan nu, maar we blijven een beschaving!

Anti-reclame

Aan Syriëgangers die weer in vrijheid gesteld worden, zou gevraagd kunnen worden of ze bij hun vroegere vrienden, vis á vis en op internet – op vrijwillige basis – anti-reclame voor IS zouden willen maken. Als hun weerstand hiertegen bestaat uit angst, moet dat uiteraard gerespecteerd worden. Als de weerstand hiertegen echter (deels) bestaat uit een nog niet geheel (terug) bekeerd zijn naar onze Westerse normen en waarden, kan men zich de vraag stellen of het in vrijheid stellen van deze persoon niet gevaarlijk is. Want eenmaal terug bij hun oude vrienden, hebben die meer invloed op de oud Syriëgangers dan een goedwillende hulpverlener ooit kan uitoefenen, (weet ik uit ervaring…).

4 reacties

Onze angst weerspiegelt angst jihadstrijders

ONZE ANGST WEERSPIEGELT DE ANGST VAN JIHADSTRIJDERS

Samenvatting: Wat zich bij de jihad voordoet als vernietigende woede is tevens een uiting van heftige angst van jihadstrijders. Die angst zit niet zozeer aan de militaire top, alswel bij de jongeren die geronseld zijn. De primaire angst is ontstaan door onveilige hechting in de jeugd. Het zijn van oorsprong geen kwaadaardige driften, maar juist diepmenselijke behoeften die jongeren rijp maken voor IS. De structuur van bendes die onderdeel vormen van de straatcultuur, kunnen achteraf gezien worden als perfecte geestelijke voorbereiding op IS.
In het Kalifaat spelen groepsdynamische processen een rol zoals die zich in een secte en een totalitair regime voordoen. Deze processen kunnen voor naïve leden angstaanjagend zijn. Als de psyche uit zelfbescherming die angsten uit het bewustzijn verdringt, kunnen zij numbness (verregaande emotionele verdoofheid) opleveren. Dit maakt het gemakkelijker gebrainwasht te worden en misdaden tegen de menselijkheid aan te zien of zelf te plegen.
Eenmaal in de secte is er (bijna) geen weg terug. Maar wij kunnen in het Westen wel proberen zodanige maatschappelijke condities te creëren dat jongeren hier beter aansluiting vinden en daardoor minder snel ontvankelijk worden voor de rattenvangers van IS.

Profiel Westerse jihadstrijder
Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer citeert in de NRC van 28 nov. een opvallende uitspraak van terrorisme-expert Beatrice de Graaf. Namelijk: “Om de terrorist te begrijpen, kun je beter bij een romanschrijver dan een wetenschapper terecht.” Pfeijffer pakt de handschoen op en doet met zijn prachtige artikel ‘Ik woon in de lichtstad, het licht is onbereikbaar’ een dappere poging hiertoe. ⁽¹⁾
Ik betwijfel echter de uitspraak van De Graaf (die ik overigens zeer hoog heb). Want wordt er tijdens het maken van een profiel van een jihadist wel diep genoeg in zijn ziel gekeken? Natuurlijk zullen de motieven van jihadisten onderling verschillen. Bij de een zal zijn handelen meer uit religiositeit of loyaliteit voortkomen, bij anderen meer uit opportunistisch theatraal machisme.
Pfeiffer levert het sleutelwoord voor een goede analyse: empathie. Immers, niet alleen de romanschrijver, maar ook de geesteswetenschapper behoeft empathie om de drijfveren van mensen te verstaan. Verder doen de geesteswetenschappen onderzoek naar de relatie tussen persoonlijkheidsstruktuur en gedrag en naar de relatie tussen groepsdynamische processen en gedrag. Ergo: ook met wetenschap kun je verder komen in het begrijpen van de terrorist.

Heftige angst wordt omgezet in primitieve woede
Massieve primitieve woede die erop gericht is om een (vermeende) agressor hard te wreken, wordt vaak (mede) gevoed door oude emoties. Die komen in het kielzog van de nieuw opgeroepen emoties mee. Deze oude gevoelens zijn doorgaans afkomstig uit een verleden gekenmerkt door trauma’s zoals verwaarlozing, pijn, angst, overmeestering, buitensluiting, machteloosheid, vernedering. Niemand wordt ‘zomaar uit het niets’ jihadstrijder is mijn overtuiging. Ook de meeste meelopers niet. Hoewel bij hen wel sprake is van andere motivationele factoren dan bij de voortrekkers. Bij de planners/makers van IS spelen nog weer andere drijfveren een rol.

Onveilige hechting
Je ontwikkelt als kind een veilige hechting indien verzorgers en samenleving sensitief op je angsten reageren – of deze angsten nu van binnenuit of buitenaf komen – zodat je deze leert beheersen. Wanneer je veilig gehecht raakt, ontwikkel je vertrouwen in anderen, zelfvertrouwen, empathie (inlevingsvermogen) en de bekwaamheid het gedrag van anderen in te schatten en enigszins te voorspellen. ⁽²⁾
Adolescenten die zich laten vangen door de rattenvangers van IS zijn naar mijn idee niet alleen suggestibel voor de ééndimensionale boodschap, maar zijn ook vaak onveilig gehecht. Er is een gebrek aan maatschappelijke groepshechting waardoor zij zich niet in onze samenleving thuisvoelen. Maar soms is er ook op individueel niveau sprake van een onveilige gehechtsheidsstijl. Die ontwikkel je als kind in een één op één relatie met je opvoeders.⁽²⁾
Moeders houden zielsveel van hen, maar lijden nogal eens aan een heimweecomplex, kennen onze samenleving nauwelijks en/of hebben weinig gezag. Daardoor zijn zij niet altijd in staat om sensitief op de angsten van hun kinderen te reageren. Dochters worden dichtbij en kort gehouden, maar zonen worden als kind vaak overgeleverd aan de straatcultuur. (^2,3, ^4,5,6,7) Hier lopen de allerjongsten emotioneel gevaar, omdat daar het recht van de sterkste geldt. ^(2,4,5,7)

Straatcultuur maakt rijp voor IS
In de jaren ’80 was ik psychiater in Klarendal (achterstandswijk Arnhem) en in de jaren ’90 in de Schilderswijk (achterstandswijk Den Haag), alwaar ik bovenstaande fenomeen met pijn in mijn hart waarnam. In de straatcultuur wordt de hiërarchie bepaald op basis van durf, oppostioneel gedrag en verbale en/of nonverbale agressie. De oudere, meest agressieve jongen staat bovenaan de pickingorder en dwingt hiermee respect af. ⁽²⁾ Deze straatcultuur vormt achteraf de perfecte geestelijke voorbereiding voor een verblijf in het Kalifaat. Waarmee ik geenszins wil zeggen dat iedere jongen die ooit onderdeel was van de straatcultuur, zal radicaliseren!
De jongere kinderen identificeren zich bij voorkeur niet met de in hun ogen ‘onderdrukte’ vader, maar met deze imponerende jongen. Immers, hiermee kunnen ook zijzélf op termijn respect verwerven. Vaders proberen soms met harde hand hun zonen in het gareel te houden, wat contraproductief werkt. De extended family die in het land van herkomst meeopvoedt, is hier afwezig of gefragmenteerd. ⁽²⁾
Naast gekrenkte trots door daadwerkelijke maatschappelijke vernederingen en discriminatie, trof ik soms ook het primitieve afweermechanisme projectieve identificatie aan. Dan gaan jongeren er al bij voorbaat van uit dat ik hen respectloos bejegen en gedragen ze zich hiernaar. Alleen al in het voorbijgaan deze jongens aankijken, leverde soms al op dat zij hun middelvinger naar mij opstaken en het woord ‘respect!’ naar mij sisten. Zij schatten mijn bedoelingen dus niet goed in (ik kwam bijvoorbeeld op huisbezoek omdat hun moeder ernstig depressief was). Dit getuigt van een gemankeerd inlevingsvermogen gebaseerd op een onveilige geheidheidsstijl. Ook was er sprake van generalisatie en identificeerden ze mij met hun éígen vooroordeel over mij. Voor je het weet roepen ze door self fulfilling prophecy op waar ze je van verdenken en is de circel rond.

Meelopers
Meelopers hebben behoefte aan een duidelijke leider die de richting aangeeft, ook in morele zin. Zij kunnen ideologisch gedreven zijn, maar motieven kunnen ook meer opportunistisch van aard zijn. Zij missen zingeving en richting in onze Westerse maatschappij. Soms hebben meelopers behoefte aan devotie en zelfs een zekere mate van onderdanigheid. Zij zijn vaak suggestibel en dus gevoelig voor suggesties van leiders. Hun onderschikte rol binnen de hiërarchie van IS geeft hen geen minderwaardigheidsgevoel, maar juist een eerbare positie in de groep. Zoals ‘de vrouw zijn van ‘die en die’ jihadstrijder’ (zo vertelde mij een zus van een vrouwelijke jihadist).^(3,8)
Toch denk ik dat een redelijk grote groep naïve Westerse jihadisten absoluut niet wisten waar ze aan begonnen toen zij toetraden tot IS. Zij zullen schrikken van wat de strenge Sharia met haar genadeloze straffen in de praktijk betekent en zich onzichtbaar proberen te maken. Sommigen zullen het leven daar als een nachtmerrie ervaren. Zeker in combinatie met de angstwekkende oorlogshandelingen waar zij aan mee moeten doen of waar zij door bedreigd worden.
Meelopers zijn vaak laag in hiërarchie, maar kunnen in opdracht wel vreselijke wandaden moeten plegen of moeten ‘toelaten’. Zij zijn waarschijnlijk in de ban van – of worden volledig gedomineerd door – hun agressieve leiders. Zij durven niets tegen hun gruweldaden in te brengen uit angst zelf slachtoffer te worden van hun agressie. Verder spelen bij dit permissief gedrag numbness (verregaande geestelijke verdoving om heftige angsten te verdringen) en groepsdruk een rol.

Voortrekkers
Voortrekkers zijn vaak radicaler. Zij kunnen ideologisch gedreven zijn, maar een belangrijk motief is ook: aanzien en heldendom. Zij voelen zich vaak narcistisch gekrenkt door onze maatschappij en hebben tevens angst om ‘onaanzienlijk te zijn’. Ze zijn daarom ambitieus en heerszuchtig, met waarschijnlijk een laag angstniveau (door een aangeboren laag cortisol-gehalte – stresshormoon), waardoor zij meer angstaanjagende zaken aandurven. ⁽⁷⁾ Veel voortrekkers die ronselaar zijn, beschikken bovendien over demagogische kwaliteiten.
Een enkeling zal een psychopatische persoonlijkheidsstruktuur hebben met machtswellust en soms de lust om een ander pijn te doen (sadisme), zonder daar gewetensproblemen mee te hebben. 1 op 100 mensen is een psychopaat. ⁽⁹⁾Wij komen psychopaten in onze geciviliseeerde samenleving – behalve in de onderwereld – ook als witteboorden-criminelen tegen, zoals in het management van grote bedrijven waaronder sommige financiële instellingen. ⁽⁹⁾

Makers IS
Sadistische psychopatische leiders hoeven niet perse zelf fysiek tot ernstige misdaden over te gaan. Maar zij zullen hiervan wel vaak getuige zijn of er weet van hebben wanneer leden lager in rang deze in opdracht van hen uitvoeren. Ik veronderstel dat veel van de oud-officieren van Sadam Hoesein die IS vorm hebben gegeven ⁽¹⁰⁾ een dergelijke persoonlijkheidsstructuur hebben. Door de heftige vernederingen na de val van hun leider zinnen zij waarschijnlijk al jaren op wrede wraak. Verder waren ze binnen het bewind onder Sadam gewend om als hoge militairen opdracht te geven tot het plegen van gruwelijke wandaden tegen mensen, zoals het gebruik van gifgas tegen de Koerden in Noord-Irak.
De opzet van het Kalifaat geeft de psychopaten de legitimatie om zonder scrupules hoofden af te hakken en andere gruwelijke misdaden te plegen. De motivatie van de hogere Iraakse militairen bij het creëren van IS is mogelijk niet in de eerste plaats religieus van aard. Religie is volgens Christof Reuter slechts een middel voor hen om weer aan de macht te komen. ⁽¹⁰⁾ Jonge Westerse jihadisten die ideologisch worden gedreven tot de jihad worden door deze hogere militairen dus zonder scrupules gebruikt voor eigen machtswellustige behoeften. Dit past opnieuw in hun psychopatische plaatje.

Groepsdynamiek
Veel normaal functionerende mensen kunnen onder groepsdruk en het gezag van een autoriteit grensoverschijdende gedrag vertonen. Ik herinner jullie aan het experiment naar conformisme in de jaren ’70. Hierbij bleek dat minstens 50 % van de proefpersonen onder invloed van deze conformeringsmechanismen in staat te zijn een ander mens pijnlijke elektrische schokken toe te dienen. Ook tijdens de WO II bleken doodgewone Duitsers – door sectarische bewustzijnvernauwing en angst voor represaille-maatregelen binnen het totalitaire systeem, in staat misdaden tegen de menselijkheid te plegen. In elk volk blijken in een andere tijd onder andere omstandigheden vele mensen tot zoiets in staat. Laten we ons daarover geen illusies maken. Een stevige mix van onafhankelijk denken, een laag angstniveau en veel empathie, is bijna de enige remedie tegen het ingezogen worden in een dergelijke groepsdynamiek.
Sectarische bewustzijnsvernauwing lijkt op massahysterie, maar gaat behalve met angst ook met dwang gepaard. Verder wordt sectarische bewustzijnsvernauwing meer door rationalisaties bepaald (van obsessieve aard) en door een strakke, dogmatische structuur. IS is strak en militair opgezet, met veel geheime diensten die ook elkaar bespioneren.⁽¹⁰⁾ Dat geeft grote onveiligheid in de groep, want je kunt daardoor niemand vertrouwen.
Bij massahysterie krijgen juist primitieve emoties meer de vrije loop (en zijn cognities slechts een afgeleide hiervan), zodat er eerder sprake is van chaos dan van stuctuur. Sectarische bewustzijnsvernauwing is naar binnen gericht (de isolatie is een onderdeel van het proces van radicaliseren), terwijl massahysterie zich juist als een vlek naar buiten toe uitbreidt.
Eenmaal in het Kalifaat is er sprake van een totalitair systeem, waar je je als lid niet tot nauwelijks meer aan kunt onttrekken. Dan nemen bij velen de groepsdynamische factoren de overhand boven de individuele. Maar de individuele factoren (gebrek aan inlevingsvermogen door onveilige hechting, straatcultuur en maatschappelijke vernederingen), bepalen wel de gevoeligheid om ontvankelijk te worden om ingezogen te worden in IS.

Antisociale en borderline ontwikkeling
In plaats van dat wij het gedrag van die rotjochies in onze wijken als een cry for help opvatten, negeren wij dit vaak, of gaan tot repressie over. Hoewel gezegd moet worden dat opbouwwerkers in bepaalde projecten zeer goed werk doen om de jongeren binnen boord te houden.
Uit onderzoek blijkt dat er een causaal verband is tussen verwaarlozing en harde straffen enerzijds en onveilige hechting anderzijds, met een grotere kans op een antisociale of borderline ontwikkeling. ⁽²⁾
En IS hééft een interne borderline – en antisociale organisatie. Kenmerken daarvan zijn het zwart-wit denken, het ‘als je niet volledig vóór ons bent, ben je tegen ons’ en de diepe, suïcidale razernij die zich richt op onze samenleving. Een samenleving die hen vernederde en die tevens als pleisterplaats dient om andere verinnerlijkte gekwetse gevoelens te kanaliseren en projecteren.
Onverwerkte heftige angst wordt regelmatig omgezet in woede en destruktie. Dit kennen we ook van de posttraumatische stressstoornis. En diepe depressies die met veel angst gepaard gaan, leiden ook eerder tot suïcides dan depressies met minder angst. Angst vermomt zich dus regelmatig als agressie. Ook haat heeft vaak als doel het ‘ik’ te beschermen tegen verdere aantasting van de eigenwaarde als reactie op een ernstige narcistische krenking. Hetzelfde geldt voor jaloezie die een drijfveer voor haat kan zijn.

Jaloezie en haat
De diepgaande haat van jihadisten tegen het Westen komt echter niet alleen voort uit ondergane vernederingen en de arrogante houding van het Westen ten op zichte van andere culturen (waaronder de moslimcultuur). Die haat bestaat in mijn optiek namelijk – behalve uit afkeuring, walging, angst en afstoting – ook uit een angstaanjagende aantrekkingskracht en afgunst ten op zichte van onze vrije, hedonistische cultuur. Omdat aantrekkingskracht tot de vijand een zeer gevaarlijke emotie is, moet deze met kracht onderdrukt worden. Hierdoor wordt de haat zo vernietigend groot. Deze verzengende haat weerspiegelt echter ook de angst van jihadstrijders. De zelfdestruktieve haat wijst op doodsdrift waarbij zoveel mogelijk mensen – waarop de haat zich richt – mee de dood ingenomen moeten worden. Deze doodsdrift wordt gerationaliseerd door zichzelf voor te houden dat zijzelf als martelaars van Allah sterven. Het ultieme herstel van het geschonden eergevoel.

Groepsdier en gedrag
Een mens is een zoogdier dat in groepen leeft. Als onze samenleving geen veilige groep biedt waar je ‘wordt gezien en erkend’, zoekt een mens het een deurtje verderop. Het zijn van oorsprong geen kwaadaardige driften, maar juist diepmenselijke behoeften die jongeren rijp maken voor IS. The feeling of belonging. ^(2,8)
Naast zeer stevige curatieve maatregelen om IS als een kankergezwel met uitzaaiingen op afstand te bestrijden, moeten we mijn inziens ook preventieve maatregelen met zachte hand nemen om een níéuwe generatie Westerse jihadstrijders te voorkomen. Dat kunnen we doen door vroeg in het socialisatieproces van kinderen in te grijpen. Mijn ervaring is, dat je bij sommige jongens al op achtjarige leeftijd te laat bent. ^(5,6) Behalve dat ouders en kinderen verplicht naar een consutatiebureau moeten, zou dit ook voor een opvoedingscursus moeten gelden. Niet gesegregeerd, zodat we elkaar beter leren kennen en van elkaar kunnen leren. Dit kan tevens bijdragen aan de broodnodige groepshechting die onze gefragmenteerde samenleving ontbeert. ⁽²⁾ Onze samenleving prioriteert lichamelijke zorg tot nu toe boven geestelijke zorg. Dit zou in evenwicht moeten zijn.
Verder lijkt het me nuttig om jongeren die op de drempel staan te radicalieren en zich aan te sluiten bij IS – of zich hierdoor laten inspireren – in te lichten over de werkelijke motieven van de oude legertop van Saddam Hoessein. Dat zij onder valse voorwendselen naar IS toe worden gelokt. De uitdaging zal zijn om de juiste social media en de juiste toon te vinden om hen te bereiken. Zoals de rattenvangers van IS de kunst verstaan om jongeren te brainwashen, moeten ook wij proberen hen positíéf te beïnvloeden.
Als psychotherapeut heb ik geleerd dat je niet kunt snoeien zonder er iets voor in de plaats te stellen. Ook daar moet over nagedacht worden. Iets wat uitdagend genoeg is voor een adolescent, een hoger ideaal vertegenwoordigd en jongeren een belangrijke plek in de samenleving geven. Zij moeten zich nodig voelen. Laten we onze jongeren hierbij blijven steunen: met liefde, aandacht, geduld en volharding!

Literatuur
1.Pfeiffer, Ija Leonard (2015). Ik woon in de lichtstad, het licht is onbereikbaar. NRC: 28 nov. 2015.
2. Rus, Carla (2006). Bruisend en breekbaar. Jongeren op drift door gefragmenteerde maatschappij. Tijdschrift voor Humanistiek. Universiteit voor Humanistiek. Utrecht: dec. 2006: pp 99-110; én op deze website onder: Artikelen, cat. C.
3. Rojatte, Franca (2015). ISIS: nella mente delle terroriste? (Wat speelt speelt zich af in de geest van de terrorist?) Intervieuw met mij over motieven van vrouwelijke jihadisten. In de Italiaanse Panorama (02-01-2015) en op deze website: bij Artikelen, cat. H.
4. Rus, Carla (2010). Wegkwijnen in ontheemding. Debatartikel in het Maandblad voor de Geestelijke Volksgezondheid (MGV); en op deze website: bij Artikelen, cat. C.
5. Rus, Carla (2004); Marokkaanse moeder te machteloos. De Volkskrant (18-11-2004).
6. Rus, Carla (2007). Rotjochies in Slotervaart soms ziek, maar niet zielig. Dagblad Trouw (25-10-2007); en op deze website: bij Artikelen, cat. C.
7. Rus, Carla (2005). Mohammed B.: agressief geboren of geworden? Het Parool (26-07-2005); en op deze website: bij Artikelen, cat. C.
8. Rus, Carla (2006). De lokroep van de Islam. Maandblad Opzij (sept. 2006) en op deze website: bij Artikelen, cat. H.
9. Babiake, Paul en Hare, Robert (2006). Snakes in suits. When psychopats go to work. Uitgev.: Harper Collins (UK).
10. Reuter, Christoph (2015). Der Schartze Macht. Der islamitische Staat und der Strategen des Terrrors. Uitgev. Der Spiegel.

Zie ook andere artikelen over dit onderwerp op deze site onder cat. C en cat. H. Zoals bijvoorbeeld: Emancipatie Marokkaanse moeder beschermt tegen jihad. (2004). In Trouw, 06-12-2004.
Lees verder →

4 reacties

Puberbrein en jihad

De rattenvangers van IS: Puberbrein en jihad

De Syriëgangers zijn meestal adolescenten. In deze blog onderzoek ik op welke manier puberbrein en jihad samenhangen.

Wij behoren als mens tot de zoogdieren die in groepen leven. Wij hebben een groep nodig waarin wij worden geaccepteerd en ons veilig voelen. Een groep met een hechte groepscohesie. Uitgesloten worden van je groep, is een van de ergste dingen die je kan overkomen. Psychiater Jaen-Paul Selten toonde aan dat dit zelfs tot een veel grotere kans op schizofrenie leidt.
Alle mensen hebben een groep nodig, maar bij adolescenten spelen nog een aantal andere factoren mee waardoor zij in hun zoektocht naar identiteit tot een specífieke groep willen behoren. Wij kennen allemaal de voor ons niet bedreigende groepen zoals de skaters.
Door bij een bepaalde groep te horen, kunnen pubers zich onderscheiden van mensen uit andere groepen. Inherent hieraan is een zekere mate van isolatie ten op zichte van de rest van de mensen. Ook kunnen zij zich als groep beter afzetten tegen hun ouders of de wereld van de volwassenen in het algemeen. Dit is nodig voor de seperatie-individuatie fase waarin adolescenten zitten; een fase die in onze geïndividualiseerde samenleving nodig is om een zelfstandig denkend en voelend individu te worden.

Principieël en puber
Pubers en adolescenten zijn vaak principieël, hebben grote idealen en een groot rechtvaardigheidsgevoel. Omdat zij nog weinig ervaring met het leven hebben en een nog niet uitgegroeide neocortex (puberbrein) – waardoor ze de effecten van hun daden in de toekomst nog niet goed kunnen overzien – kunnen hun principe’s soms rechtlijnig zijn. Van hypocrisie zul je de meeste pubers niet snel kunnen verdenken!
Als zij zich aangetrokken voelen tot een bepaalde groep, spelen hierbij vaak rolmodellen en/of idolen een rol. Die geven richting en houvast. Als zij zich hiermee identificeren, zullen ook zij ‘iemand worden die gezien wordt’. Iets wat een onzekere puber nodig heeft.
Verder zijn pubers vaak vol energie en soms echte thrill seekers, waarbij de ‘volwassen wereld’ als boring wordt ervaren.

Gebrek aan idealen
Ik beschouw de kritische, principiële puber als een zegen voor onze samenleving. Er is genoeg in onze samenleving waar je je als puber flink tegen af kunt zetten. Want wanneer we bezien hoe onrechtvaardig en hypocritisch onze samenleving vaak wel niet is, is enige rechttoe rechtaan kritiek zeker op zijn plaats.
Want waar zijn in deze eeuw onze idealen gebleven? Waarom verloopt de broodnodige vergroening van onze aarde zo traag? Waarom is de God Mannon altijd leidend en is er een toenemend verschil tussen arm en rijk? Waarom heeft secularisering en individualisering niet alleen tot vrijheid maar ook tot zoveel egocentrisme geleid? Waarom staan we als maatschappij toe dat financiële instellingen – die als roofvogels boven ons hangen – af en toe een diepe duik maken om van gewone, arme mensen te pikken? Waar is de energie gebleven om écht voor iets te gaan, niet alleen voor onszelf, maar ook voor anderen? Waarom zijn motieven om een vreemde mogendheid in te vallen – zoals Irak – nooit geheel zuiver? Waarom worden wij hierover als bevolking door politici bedrogen? Waarom worden er zoveel kinderen op school en volwassenen op hun werk gepest, waarom sluiten we zoveel mensen uit en discrimineren we mensen zo vaak? Negeren heeft sociaal nog een ernstigere gevolgen voor mensen dan pesten, blijkt uit onderzoek.
Luisteren wij wel genoeg naar onze principiële, kritische pubers? En wanneer ze negatieve aandacht gaan vragen, luisteren we alsnóg naar hen of vinden we ze dan alleen maar lastig?

Straatcultuur
Pubers uit moslimkringen hebben het dubbel moeilijk. Vooral jongens lopen het risico tussen wal en schip te vallen. Ze worden vaak overgeleverd aan de straatcultuur: een onveilige cultuur voor de jongsten, omdat in de hiërarchie de oudste en brutaalste bovenaan de pickingorder staat, zonder de juiste zorg voor de jongsten. Die jongsten identificeren zich vervolgens niet met pa die ze slap vinden (omdat hij zich laat dicrimineren door onze maatschappij en vanwege zijn verwaterde geloof), maar met die oudere, wat agressieve jongen die zegt te weten hoe de wereld in elkaar zit en respect afdwingt.
Pubers hebben behalve leiding ook struktuur nodig, dus als eentje van de clan in aanraking komt met IS – die behalve eigenwaarde (en macht) ook struktuur belooft – kan vervolgens een groot deel van de clan ingezogen worden, radicaliseren en uiteindelijk mee gaan doen in de jihadstrijd.

Buurtcentra bezweken onder de crisis
Het overgeleverd zijn aan de straat, is door onze overheid bevorderd door veel buurtcentra voor jongeren te sluiten.De gemeente Den Haag sloot twee jaar geleden een derde van de buurtcentra vanwege bezuinigingen door de crisis. Bij veel andere gemeenten gebeurde hetzelfde. Dus we hebben de banken gered, ten koste van het redden van jongeren (wie zei ook weer dat ‘de jeugd de toekomst is’….?) Terwijl we toch uit de geschiedenis van Mohammed B. weten, dat hij verder is gaan radicaliseren nadat het buurtcentrum waar hij als vrijwilliger werkzaam was, is opgeheven. We hebben hiermee zijn socialisatie en worteling in onze samenleving afgebroken. Dat gaf een knik in zijn levenslijn.
Hetzelfde geldt voor veel schoolbegeleidingsdiensten op ROC’s. Die doen heel goed werk als een jongere – op welke manier dan ook – dreigt te ontsporen. Maar door bezuiningen zijn deze diensten bij veel ROC’s gehalveerd.
Ik wil hiermee niet zeggen dat het er in onze achterstandswijken net zo erg aan toegaat als in de banlieu’s in Parijs waar jongeren volledig aan hun lot werden/worden overgeleverd. Ook vind ik de ‘Haagse aanpak’ waarbij gemeente, OM, jeugdzorg en de Nationaal Coördinator terrorismebestrijding nauw samenwerken met de politie om jongeren die al op de stoep staan bij IS, te weerhouden naar binnen te gaan, heel goed. Want het draait om contact houden. Maar doordat we preventieve maatregelen hebben afgebouwd, dreigen we nu het paard achter de wagen te spannen: niet alleen veel duurder, maar ook soms ook te laat…

Van een buurtcentrum waar jongeren onder toezicht van een vaderfiguur/ rolmodel een groep vormen en leuke dingen met elkaar doen – zoals het beoefenen van uitdagende sporten zoals sportklimmen, is dé manier om pubers te behoeden om in handen van internet –imams, oftewel rattenvangers van IS – te vallen!

Jihadstrijders zijn westerser dan ze zelf denken…
Veel moslimpubers zijn soms te arm om lid te zijn van een voetbalclub (hoewel in Den Haag wel allerlei faciliteiten bestaan, zoals de ooievaarspas). Maar er is geen strukturele geborgenheid in de vrije ruimte, dus zwerven ze vaak op straat in een clan zonder enig toezicht. Op zoek naar identiteit en het verlangen ‘iemand te zijn’ (ook jezelf volledig opofferen voor een ideaal verschaft identiteit). Zij zijn westerser dan ze zelf denken, want door ‘gezien te willen worden’ voldoen ze volledig aan de richtlijnen van onze selfish maatschappij.
Je verder verdiepen in het moslimgeloof is zo’n manier om je te onderscheiden. Ingeval van radicalisering worden hierbij radicale rolmodellen gekozen. Het zijn rolmodellen met een ‘ideaal’ die ergens hélemaal voor gaan, precies passend bij het puberbrein. Wanneer je bovendien als geradicaliseerde moslim gelooft bóven alle andere mensen te staan, is dat een sterk antidotum tegen de narcistische krenkingen die veel moslimjongens in onze samenleving hebben ondergaan.
Er is door Nederland goed geïnvesteerd in de opleiding van moderne imams die pastoraal beter aansluiting vinden bij jongeren. Dit zijn redelijke, liefdevolle imams die hopelijk de allerjongsten weten te boeien en zo uit handen te houden van de rattenvangers van IS. Maar veel adolescenten die al te ver heen zijn, zoeken een radicale leider. We moeten ook niet vergeten dat veel adolescenten die op de stoep staan bij IS, HEEL ERG BOOS zijn. Ze zijn in hun leven vaak vernederd en gefrustreerd en die boosheid kloppen ze met elkaar in een groepsproces ook nog eens op. Als je zo boos bent, ben je vaak nog niet niet toe aan om op een relativerende, wijze manier naar het leven te kijken. Dan moet die boosheid er eerst uit. Zeker als je nog een puberbrein hebt.

Boosheid en binding
We moeten dus iets met de boosheid en kritiek van deze pubers. En dat kan ook! Maar eerst moet hun loyaliteit niet langer alleen bij moslimbroeders ver weg blijven liggen (die worden aangevallen door westerse mogendheden!), maar zouden zij meer aansluiting moeten gaan vinden bij gematigde moslimjongeren en andere jongeren in Nederland rond een thema dat hen állen boos en opstandig maakt en dat hen bindt.
Als de energie van de felle jihadstrijders afgebogen zou kunnen worden in een andere richting en zij die energie samen met andere jongeren zouden kunnen versterken rond een centraal thema, kan hun opstandige energie misschien wel positief ingezet worden…

Uitstel behoeftebevrediging
Er zijn tal van onderwerpen geschikt voor: een te groot verschil tussen arm en rijk, kwetsbare kanten van onze democratie (votes more important than principles), de consumptiemaatschappij, de hoge percentages kindermishandeling, de vrouw als lustobject, de grote aantallen vrouwen en meisjes die seksueel worden misbruikt of geïntimideerd, het slechter wordende milieu etc.
Pubers moeten leren hun behoeftenbevrediging uit te stellen (hierin hebben ze ons voorbeeld nodig, dus laten wij dit a.u.b. ook weer gaan doen!).
Lieve imams: zouden jullie de pubers niet kunnen leren dat de straf die ongelovigen volgens de koran verdienen, iets is wat in het hiernámaals door de grote rechter wordt bepaald? Dat het misschien zelfs minachting is ten op zichte van Allah wanneer je op zijn stoel gaat zitten? Dat je ook nooit zo barmhartig kan worden als hij? (elke soera begint met: Allah is barmhartig).
En milieuactivisten: zouden jullie het niet op jullie willen nemen om meer informatie te gaan delen met moslimjongeren over het milieu en hen in jullie strijd willen betrekken? Probeer de nieuwe rattenvangers te worden en hen te verleiden met jullie mee te gaan doen! Milieu is vaak een ver van hun bedshow voor hen, maar bij voldoende kennis en de mogelijkheid om – geweldloos- opstandig tegen het gezag in te mogen gaan, zijn er misschien wel een hoop zieltjes te winnen. Vertel hen dat God / Allah de aarde zo mooi heeft gemaakt, maar dat de mensen er een zootje van maken.
Misschien klinkt dit idee wat naïf, omdat ook veel andere jongeren nauwelijks in duurzaamheid geïnteresseerd zijn. Daar moet dan ook verandering in komen. Als álle jongeren zich meer voor duurzaamheid in gaan zetten, en de autochtone jongeren hierin geen voorsprong hebben ten op zichte van moslimjongeren, kunnen ze gelijk optrekken!
Het milieupad lijkt een zijpad, ik geef het toe. Maar als we alleen dezelfde weg blijven bewandelen die we nu al nemen, leidt dit op termijn waarschijnlijk tot niets of tot nog erger…
We moeten iets gehéél anders doen dan we tot nu toe deden. Samen muziek maken of een kunstwerk, is ook zo’n mogelijkheid. Hierbij zijn andere rolmodellen nodig: jongemannen als Ali B. bijvoorbeeld. Wie heeft nog meer ideeën? Wie roept?

Energie ombuigen
Laten we luid en duidelijk aan hen weten dat we hen nodig hebben!
Onze hedonistische samenleving heeft hun kritische energie nodig. We moeten er in het westen niet langer alleen voor gaan om zélf zo comfortabel mogelijk te kunnen leven (‘onze manier van leven’…), we hebben ook de plicht te zorgen voor de kwetsbaren in onze samenleving en te zorgen dat wij een aarde achterlaten die leefbaar is voor onze kinderen.
Laten wij ook weer meer idealen nastreven en wat radicaler worden! We zijn hier niet alleen voor onszelf. We zijn hier ook om elkaar te helpen! En we hebben de principiële jeugd hierbij nodig!
Dus lieve moslimjongens die op het punt staan te vertrekken naar het land van IS: blijf bij ons, want we hebben jullie energie en vechtlust hard nodig! Probeer de gróte jihad na te streven: die van de ínnerlijke strijd.

Carla Rus

Zie verder mijn artikelen op deze site onder C: ‘Frictie tussen cultuur thuis en de cultuur van de samenleving’ en onder H: ‘Oorlog in de hemel’.
——————–

Volgende blog gaat over de vroege kindertijd van de toekomstige jihadstrijder, het heimweecompex van de ouders en de positie van de moeder ten op zichte van haar zoon.

2 reacties